Holanda: In bewaarseizoen 2020-’21 vaker aardappelen met kiem

Bewaarseizoen 2020-’21 wordt een seizoen met diverse partijen aardappelen met kiem. Dat voorspelt Erwin Boogaard, teeltspecialist Akkerbouw bij Agrifirm.

Chloorprofam mag na 8 oktober 2020 niet meer. Aardappelverwerkers hebben in hun contracten laten opnemen dat telers het voor bewaarseizoen 2020-’21 niet meer mogen toepassen en dat telers hun schuren moeten reinigen voor inschuren.

Chloorprofam was goedkope, goede kiemremmer

Chloorprofam was een goedkope, betrouwbare kiemremmer. Naar schatting 90 tot 95% van de aardappelen werd kiemvrij gehouden met chloorprofam.

Alleen in nieuwe schuren wordt vaak al wel met de nieuwe kiemremmers gewerkt, omdat de betreffende telers in aanloop naar een naderend verbod op chloorprofam bij voorbaat al niet met chloorprofam gingen gassen, vanwege de persistentie van het middel in bewaarloodsen.

Een nieuwe kiemremmer, officieel nog zonder naam

Telers moeten de aardappelen voortaan kiemvrij houden met MH aangevuld met 1,4Sight, Biox-M of een nieuwe kiemremmer, die wellicht dit voorjaar een toelating krijgt. Fabrikanten en toeleveranciers mogen vanwege een convenant geen middelen bij naam noemen zolang deze geen toelating hebben, maar Boerderij weet dat met dat laatste middel Argos wordt bedoeld, een nieuwe kiemremmer op basis van sinaasappelolie.

MH

Een bespuiting met MH is een goede optie om aardappelen voor de korte bewaring kiemvrij te houden. Het werkt circa twee tot vier maanden, afhankelijk per ras, en kan de chloorprofam-toepassing tijdens inschuren vervangen.

MH spaart een tot twee gasbeurten uit. Voordeel: het geeft geen schilbrand. Nadeel: de werking is niet egaal over de partij. Knollen met stengels die al iets aan het afsterven zijn, nemen beduidend minder MH op dan knollen met nog frisse stengels.

De werking van MH is ook weersafhankelijk. Het moet op een vitaal gewas worden gespoten, omdat anders de opname te gering is. Het middel stopt de celdeling. Te vroeg spuiten kost opbrengst.

Het advies is daarom pas te spuiten als 80% van de knollen een minimale diameter heeft van 25 tot 35 millimeter.

Het heeft als nevenwerking dat het ook eventuele doorwas stopt, en de hoeveelheid aardappelopslag met 40 tot 97% tegengaat. Belangrijkste voordeel is misschien wel dat het de kans op binnenkiem in de bewaring minimaliseert.

1,4Sight

1,4Sight heeft als actieve stof 1,4 dimethylnaftaleen en is in feite een kiemrustverlenger. De stof komt van nature voor in de aardappel. De werking ervan is prima. 1,4Sight is een gas, en bestaat niet uit fijne kristallen, zoals chloorprofam.

Vanwege de gasvorm verdeelt 1,4Sight zich uitstekend door de partij. 1,4 dimethylnaftaleen is een vluchtige stof, het dampt weg uit de schil. Het concentratieverschil zorgt voor de opname. De schuur moet wel voor minstens 40% gevuld zijn, omdat anders te veel gas naar loze ruimtes gaat en het resultaat kan tegenvallen. De schuren moeten kiervrij zijn, en liefst niet te veel loze ruimte voor en boven de box bevatten.

Het kan net als chloorprofam worden verneveld met een swingfog en pulsfog. Maar warmverneveling met een resonator of synofog kan ook, en is bovendien veiliger. De adviesdosering bedraagt 20 milliliter per 1.000 kilo aardappelen, met maximaal 6 toepassingen met een tijdsinterval van 28 dagen. Goede partijen kunnen met een lagere dosering toe.

De veiligheidstermijn bedraagt 30 dagen, dus: tijdig stoppen met gassen. Zit er eenmaal een kiempje op de aardappelen, dan wordt het met 1,4Sight een stuk lastiger.

Biox-M

Biox-M is een kiemremmer op basis van groene muntolie. Het heeft een kenmerkende muntgeur, maar de indringende geur lijkt niet de smaak van de aardappel aan te tasten.

Biox-M wordt al enkele jaren in biologische aardappelen als kiemremmer toegepast. Biox-M stelt in tegenstelling tot 1,4Sight geen voorwaarden aan de vullingsgraad van de box. Wel moeten voor een goed resultaat de aardappelen vocht- en condensvrij zijn.

Groot voordeel van Biox-M is dat het kleine kiempjes kan afbranden, zelfs nog beter dan chloorprofam dat kan. Biox-M heeft een maximale dosering van 390 milliliter per 1.000 kilo aardappelen per bewaarseizoen, wat neerkomt op 90 milliliter de eerste gasbeurt en elke gasbeurt daarna 30 milliliter. Dus maximaal 11 gasbeurten.

Tussen elke gasbeurt moet minimaal drie weken tijd zitten. De veiligheidstermijn van Biox-M bedraagt 12 dagen. Geen maximale residulimiet (MRL). Biox-M kan alleen met een resonator en synofog worden verneveld, niet met een swingfog of pulsfog, want dan vat de etherische olie vlam.

Argos

Argos is een kiemremmer op basis van sinaasappelolie. Toelating van deze etherische olie wordt komend voorjaar verwacht.

Argos is enigszins vergelijkbaar met Biox-M, de dosering ligt echter wel flink hoger, namelijk 100 milliliter per ton. En dat driewekelijks. Biox-M kan meestal toe met langere intervallen.

Ook Argos voorkomt de vorming van nieuwe cellen en is in staat om kiemen af te branden. Een voordeel: Argos krijgt waarschijnlijk geen MRL en geen veiligheidstermijn.

Ethyleen

Kiemremmers Restrain, Biofresh en Safestore, op basis van ethyleen, hebben een toelating als kiemremmer, maar lijken vooralsnog niet echt een alternatief in consumptieaardappelen. Ze hebben namelijk meer nadelen dan voorgaande kiemremmers. De concentratie ethyleen in de schuur moet continu op 10 ppm worden gehouden. De schuur moet dus absoluut lekdicht zijn. Wanneer gestopt wordt met behandelen, lopen de aardappelen versneld uit. Ook lijkt ethyleen een negatief effect te hebben op de bakkwaliteit en wordt de smaak van de aardappel zoeter. Afnemers zijn vooralsnog terughoudend wat betreft ethyleen.

Wisselende ervaringen

De aardappelen kiemvrij houden met Biox-M, Argos of 1,4Sight kan goed, maar dat zijn toch middelen die veel meer mitsen en maren hebben dan chloorprofam, zegt Boogaard. Afgelopen jaren hebben we in diverse bewaringen al proefgedraaid met de nieuwe kiemremmers, en dat ging niet altijd naar wens. En dat waren veelal nieuw gebouwde, goed geïsoleerde schuren. Als het in nieuwe schuren al moeizaam gaat, dan zeker in oudere schuren, die vaak minder goed geïsoleerd zijn, voorspelt Boogaard.

Zaken die tijdens de proeven wel eens misliepen:

*Te laat starten met 1,4Sight. 1,4Sight is een groeiregulator, die preventief moet worden toegepast. Dus voordat de knol gaat kiemen. Is de knol aan het kiemen, dan stopt 1,4Sight dit proces waarschijnlijk niet.

*Kans op bruinverkleuring met ethyleen. Ook ethyleen is een groeiregulator.

*De werking van 1,4Sight valt of staat bij een voldoende hoge concentratie. Te veel ventileren met buitenlucht zorgt voor verdunning van de concentratie. Intern ventileren, gecombineerd met mechanische koeling zou, afgezien van de kostprijsverhoging, een optie zijn om dat te ondervangen.

*Ventilatortje CO2-afzuiging zuigt onbedoeld toch veel gas weg, waardoor de concentratie 1,4Sight of Biox-M in de schuur te laag werd voor een effectieve werking.

*Voor een goede werking van 1,4Sight en ethyleen moet de bewaarloods voor minimaal 40% gevuld zijn. Zitten de bewaarcellen in één grote schuur met bijvoorbeeld een sorteerruime of werktuigenberging, en is er een open verbinding tussen deze twee ruimtes, dan is de vullingsgraad van de schuur vaak niet hoog genoeg, ook al liggen de boxen tot bovenaan vol.

*De schuur is niet lekvrij. Bijvoorbeeld kieren of een slecht isolerend sandwichpaneel. Vaak openen van de loopdeur kan ook te veel weglekken van product veroorzaken.

*Niet alle rassen zijn even geschikt. Zo reageren Mozart en Melody niet goed op 1,4Sight.

*Verkeerde positionering van de vernevelaars synofog of resonator. De plek waar voorheen de swingfog of pulsfog stond, hoeft in veel gevallen niet de beste plek te zijn om een synofog of resonator te plaatsen. Belangrijk is de producten in gasvorm te verspreiden, bij verkeerd afstellen van de vernevelaars kan soms ook druppelvorming ontstaan. 1,4Sight en Biox-M zijn scherpe producten. Niet voor niets mag je na behandelen 24 uur de schuur niet betreden. Druppels fungeren als weekmakers van plastic. In een enkel geval vielen zelfs de tl-armaturen naar beneden. Wanneer druppels vallen op de aardappelen, leidt dat tot brandvlekken op de knollen, gevolgd door rotten.

*Wanneer gestopt wordt met ethyleen, moeten de aardappelen ook direct worden afgeleverd. De aardappelen lopen namelijk versneld uit.

Hogere bewaarkosten

Aardappelen kiemvrij houden wordt met de nieuwe middelen dus uitdagender. Maar ook flink prijziger. Lang bewaren met chloorprofam kost globaal € 168 tot € 234. Gebruik van 1,4Sight volgens adviesdosering is een factor zes duurder dan gassen met chloorprofam, blijkt uit een inventarisatie door Agrifirm. MH plus 1,4Sight is twee- tot viermaal duurder. Biox-M is zeven maal duurder, terwijl MH gevolgd door Biox-M twee- tot vijfmaal duurder is. MH gebruiken om enkele gasbeurten uit te sparen, loont dus.

Monitoring, dus residu in de schil vast laten stellen en kijken of een behandeling uitgesteld kan worden, loont ook snel, de extra bewaarkosten kunnen dan gereduceerd worden tot een factor twee hoger dan voorheen chloorprofam. Residu-analyse kan overigens alleen met 1,4Sight. Kortom, bewaren 2.0 wordt: kijken, kijken, kijken, meten, meten, meten en dan toch minimaal twee keer zo duur uit zijn als vroeger en vaker kiem.