Holanda: Aardappelen lijden onder de koolhydraatarme hype

’Aardappels worden gemeden ten koste van rijst of pasta, dat is jammer, want ze bevatten meer verschillende voedingstoffen, terwijl rijst en pasta ook bronnen van koolhydraten zijn.’

Tientallen bloggers en journalisten waren afgereisd naar het Brabantse aardappelveld van boer Verhoeven in Erp. Daar kregen ze eerst een lesje aardappelgeschiedenis van culinair historica Charlotte Kleijn die vertelde hoe de aardappel  via de Spanjaarden uit Peru naar Europa kwam.  ‘In eerste instantie voor de plant, want er zaten mooie bloemetjes aan, maar pas veel later om te eten, al weten we niet precies waarom dat zo lang duurde.’

Nachtschade

Volgens Kleijn zijn er verschillende theorieën over waarom het een tijd duurde voor de aardappel op het bord van de gemiddelde Europeaan kwam. ‘In het begin was de nieuwe aardappel vooral iets voor de elite, botanisten, koningen, die aten niet echt knollen, dat was voer voor de armen’, legde Kleijn uit. ‘Daarnaast behoort de aardappel tot de Nachtschadefamilie. Het kan zijn dat men daarom dacht dat het eten wel giftig moest zijn. Een derde theorie is dat de aardappel gewoon nog niet zo lekker was.’ Waarschijnlijk werd de smaak pas appetijtelijk toen twee variëteiten in de achttiende eeuw werden gekruist.

Reis van een eeuw

Volgens Kleijn kwam de aardappel in de zeventiende eeuw geleidelijk via Frankrijk naar Vlaanderen en schoof de teelt- en consumptiegrens geleidelijk op naar het noorden van Nederland. De reis van zuid naar noord duurde ongeveer een eeuw. ‘We weten dat in 1770 overal in Nederland aardappels werden geteeld en gegeten. Het bleek een gewas dat meer opleverde dan graan, zo werd het snel onderdeel van het dieet van iedereen.’

Aardappel weer hip

Kleijn bracht naar voren dat het hoogtepunt van de aardappelconsumptie voor de Tweede Wereldoorlog op zo’n 130 kilo per persoon per jaar lag. Nu is dat gedaald naar zo’n tachtig kilo. ‘Dat komt omdat er meer alternatieven zijn gekomen, maar de consumptie lijkt te stabiliseren. Ook zien we dat de aardappel weer hip wordt doordat ook chef-koks er weer mee aan de slag gaan. Zoals aardappelsap met een lente-uitje. De aardappel is een simpel, maar voedzaam ingrediënt.’

Anti-koolhydraten-hype

Diëtiste Marieke van de Pavert voegde eraan toe dat de afname van de aardappelconsumptie deels te wijten is aan de hype tegen het eten van koolhydraten. Enerzijds beaamt ze de constatering van Kleijn dat aardappelen, vlees en groenten door alternatieven steeds minder een vast onderdeel van de menukaart van de Nederlander zijn, anderzijds denkt ze dat de aardappelconsumptie mede lijdt onder de hype om koolhydraatarm te eten.

Aardappelen, rijst of pasta

‘De vraag is of het terecht is dat aardappelen worden gemeden’, legt Van de Pavert uit. ‘Ik zie dat rijst en pasta minder last hebben van de koolhydraatarme hype, terwijl deze evengoed koolhydraten bevatten. Wellicht heeft de aardappel een imagoprobleem. Sommige mensen denken dat je ze niet kunt eten omdat je er dik van wordt door het zetmeel. Maar als je puur kijkt naar calorieën, op basis van 200 gram aardappels (zonder sausje), dan heb je het over ongeveer 170 kilocalorieën. Uitgaande van de richtlijn dat je 40 tot 70 energieprocent uit je koolhydraten mag halen, dan word niemand van die twee aardappels per dag heel dik. ’

Veelzijdige zetmeelbron

Ook wijst Van de Pavert op de voedingsstoffen in de aardappel. ‘Het is eigenlijk een heel gezond product. In verhouding niet veel calorieën, veel kalium en vitamines B6 en C. Van deze voedingstoffen krijg je zo’n tien keer meer binnen dan wanneer je rijst zou eten. De aardappel verdient het eigenlijk niet dat deze aan de kant wordt gezet, het is een prima product om te gebruiken, een veelzijdige zetmeelbron die bovendien goed betaalbaar is. Plus de aardappel is glutenvrij, dus ik snap niet dat hij niet meer in is.’

Droge zomer, kleinere oogst

Tijdens een bezoek aan het land van boer Verhoeven in Erp gaf landbouwkundige  Leo van Marion van CêlaVíta/McCain de aanwezigen nog uitleg over de teelt van aardappelen in Nederland. Zijn bedrijf verwerkt jaarlijks ongeveer 120 miljoen kilo aardappels. Hiervoor worden twee hoofdrassen gebruikt Hanza en de Agria. Ook is zijn bedrijf op zoek naar nieuwe variëteiten en worden proeven gedaan met zoete aardappels die nu nog uit het buitenland komen.